Retentievijver Garstelanden Westerhaar
Voorstel voor een hoog bezette visvijver
Mark Kouwenhoven
Inleiding
Sinds eind 2015 bevind er zich een retentiewater op het industrieterrein Garstelanden te Westerhaar.
Het visrecht van deze vijver is sinds begin 2019 verhuurd aan Sportvisserij Oost-Nederland door de
gemeente Twenterand. Sinds de aanleg is er op de vijver nooit iets gedaan op het gebied van
visstandbeheer. De afgesloten huurovereenkomst vraagt hier echter wel naar.
De vijver is het enige afgesloten water dichtbij de bebouwde kom in Westerhaar. Dit bied uitstekende
kansen om hier een vijver te creëren met een hogere bezetting aan vis zodat, met name de jeugdige,
vissers hier makkelijker wat kunnen vangen. Deze zogeheten visparels sluiten aan bij het project
Sportvisserij Op de Kaart (SOK) waar wij voor pleiten.
Middels dit plan gaan we graag in overleg met de eigenaar en beheerder om tot goede afspraken te
komen om de vijver optimaal in te richten voor de Sportvisserij.
Doel
Het doel van de uitzet is om een aantrekkelijk viswater te creëren in de bebouwde kom zodat met
name de jeugdige vissers makkelijker een visje kunnen vangen. Momenteel bevind er zich geen
aantrekkelijk viswater in de dorpskern. Het kanaal heeft een aantal keren te kampen gehad met
vissterfte en bevat een lage hoeveelheid aan vis.
Door de vijver aan de Garstelanden de hengelsportfunctie te geven en deze optimaal in te richten
ontstaat er een aantrekkelijk viswater waar met name de jeugd makkelijk een visje kan vangen.
Locatie
Zoals aangegeven bevind de vijver zich in Westerhaar, aan de rand van het industrieterrein de
Garstelanden. De weg waar de vijver aan grenst is de Leidijk Oost. Op onderstaande afbeelding is de
vijver rood ingekleurd.
Afbeelding 1: het betreffende water rood ingekleurd.
Afbeelding 2: het betreffende water gedetailleerder in kaart.
Beschrijving water
Het water heeft een oppervlakte van 7732m2 volgens de huurovereenkomst met de gemeente
Twenterand, oftewel 0,77 hectare. De diepte van de vijver bedraagt zo’n 1,50m maximaal. Dit is
gebleken tijdens een visserijkundig onderzoek eind 2019. De bodem van de vijver is hard en bestaat
uit een zandbodem. De oevers zijn voorzien van klei voor de stevigheid van de taluds.
De eigenaar van de vijver is de gemeente Twenterand. Het visrecht is sinds 2019 verhuurd aan
Sportvisserij Oost-Nederland, waardoor zij visrechthebbende is.
De vijver is aangelegd eind 2015 ten behoeve van waterretentie voor het aangrenzende
industrieterrein. Er bevind zich een riool overstort op de vijver. Bij hoge neerslag bestaat er een kans
dat er (zeer) verdund rioolwater in de vijver terecht komt. Tot op heden heeft dit nog niet geresulteerd
in vissterfte.
Begin 2016, toen de oevers van de vijver nog vormgegeven moesten worden, is er in overleg met de
gemeente Twenterand besloten om een 3 tal visplaatsen aan te leggen voor toekomstig gebruik. Deze
zijn aangelegd in de vorm van een verlaagd talud met een ‘pad’ er naartoe. De overige zijdes zijn niet
bevisbaar in de huidige situatie.
Afbeelding 3: 1 van de 3 aangelegde visplaatsen.
De vijver zelf is relatief kaal, vermoedelijk heeft dit te maken met het feit dat de vijver relatief jong is.
Aan sommige zijdes waar niet gevist kan worden begint inmiddels een mooie rietkraag te groeien. Van
waterplantengroei is niet tot nauwelijks sprake, vermoedelijk doordat het water redelijk troebel is.
Hierdoor bereikt het zonlicht de bodem niet om waterplantengroei tot stand te brengen. Om de vijver
heen groeit aardig wat houtige opslag in de vorm van elzen.
Afbeelding 4: op delen van de vijver is een mooie rietkraag ontstaan.
Geschiktheid parkeren
Er bevinden zich geen parkeerplaatsen bij de vijver maar er kan aan de zuidzijde van de vijver ter
hoogte van de aangelegde visplaatsen geparkeerd worden in de berm. Het is een rustige doorgaande
weg.
Afbeelding 5: parkeren kan in de berm langs de vijver.
Gezien er ook maar 3 visplaatsen zijn zullen er naar verwachting nooit meer dan 5 auto’s tegelijkertijd
aanwezig zijn. De meeste jeugd uit het dorp zal derhalve met de fiets naar de vijver komen.
Huidige visstand
Medio oktober 2019 is er door de Stichting Visserijkundig Onderzoek Oost-Nederland, ondersteund
door Onderzoek en Advies Bureau Nederland (OAB), een visserijkundig onderzoek uitgevoerd om de
huidige visstand in kaart te brengen daar er nooit wat is gebeurd op het gebied van visstandbeheer
door de visrechthebbende. Op het kaartje hieronder is inzichtelijk gemaakt welke delen van de vijver
bevist zijn.
Afbeelding 6: beviste delen van de vijver.
In de vijver is vrijwel alleen kleine vis aangetroffen, zowel met de zegen als met de elektro. Omdat het
omwille van het welzijn van de vis niet mogelijk was om alle blankvoorns met de elektro te scheppen
is er een vermenigvuldigingsfactor losgelaten op deze groep vissen. Opvallend was dat de kolblei
gevangen is in de zegen op het open water en de blankvoorn nagenoeg alleen maar in de oever tussen
het riet.
Zegentrek
Elektro 5kw
Afbeelding 7: bij het onderzoek zijn eigenlijk alleen kleine vissen gevangen.
Er zijn enkele karpers gevangen, vermoedelijk zijn deze uitgezet door vissers uit een ander water.
Opvallend genoeg zijn er ook veel zonnebaarzen aangetroffen tijdens het onderzoek, vermoedelijk zijn
deze ooit uitgezet door iemand die is gestopt met zijn vijver / aquarium.
De visstand is zeer beperkt. Het valt ook op dat er nagenoeg geen vissen voorkomen boven de 18cm
grens. Het ontbreken van deze lengteklassen kan duiden op aalscholverpredatie. Andere kenmerken
hiervan zijn beschadigingen aan vissen in de tussen lengteklassen. Kenmerkend zijn de krassen op de
zijkant van vissen veroorzaakt door de snavel van de aalscholver. Het is bekend dat er in het nabij
gelegen kanaal regelmatig aalscholvers aan het foerageren zijn.
Afbeelding 7: typische aalscholverschade.
De kenmerkende schade aan vissen hebben we in mindere mate kunnen constateren omdat de groep
van deze middenklasse zo klein was. De vangstgegevens zijn als bijlage aan dit rapport toegevoegd.
Om de huidige en toekomstige visstand een schuilplaats te bieden, is het een optie om een vissenbos
aan te leggen in de vijver. Omdat er aan de noordzijde niet gevist kan worden, leent deze oever zich
uitstekend om schuilplaatsen aan te leggen zonder dat dit de Sportvisserij hindert. Een vissenbos zorgt
voor een natuurlijke schuilplaats waar ook ander onderwaterleven van profiteert door de
aangebrachte structuur, een win-win situatie. Naast schuilgelegenheid bieden vissenbossen ook
kansen voor paai- en opgroeimogelijkheden. De foto op de volgende pagina is een voorbeeld van een
vissenbos zoals deze is aangelegd in de nevengeul bij camping de Koeksebelt te Ommen.
Afbeelding 8: vissenbossen in de nevengeul bij camping de Koeksebelt.
Een rij palen zo’n 5 meter uit de oever voorkomt dat het hout weg drijft van zijn plek. Het
tussenliggende gat wordt opgevuld met grof en fijn snoeihout om grote en fijne holtes te creëren
waar vis tussen kan schuilen.
* Aanvulling 2023. Inmiddels zijn er vissenbossen gerealiseerd in overleg met de gemeente
Twenterand.
Uit te zetten vis
Omwille van de eerder genoemde aalscholverpredatie is het beleid van Sportvisserij Oost-Nederland
om geen aalscholvergevoelige vissen meer uit te zetten. Hierbij valt te denken aan blankvoorn. Ook
(grotere) aalscholverbestendige brasem wordt niet langer uitgezet omdat deze van groot open water
worden onttrokken. Zou deze vis uitgezet worden in een klein afgesloten water, dan heeft deze vis
geen lang leven door de extreme verandering van leefomgeving.
Er is besloten om enkel nog gekweekte vis uit te zetten die voldoende aalscholverbestendig is, de
karper. Omdat deze vis ook een prachtige vis is om te vangen voor jong en oud is deze des te meer
geschikt in onze optiek.
Het voorstel voor de Garstelanden is om 300kg karper uit te zetten met een gemiddeld gewicht van
1kg per stuk. Omgerekend komt dit neer op ongeveer 400kg per hectare. Met deze uitzet
overschrijden we het huidige karperprotocol. Daarom willen wij deze vijver ook de
hengelsportfunctie geven zoals ook omschreven staat in het karperprotocol. Hiermee sluit de vijver
aan bij het project Sportvisserij Op de Kaart (SOK) waarbij we een aantal vijvers in stedelijk gebied
aanwijzen als het ‘voetbalveldje’ van de hengelsport. Aangezien het water in de Garstelanden de
enige vijver is in het dorp, gaan we er vanuit deze vijver de functie kan krijgen.
De uitzet zal worden gedaan in 2 etappes:
Jaar 1: 200kg
Jaar 2: 100kg
De beoogde hoeveelheid vis per kg zal als gevolg hebben dat de karpers minder hard groeien. Dit is
een voordeel aangezien het een vijver is waar met name de jeugd makkelijk een visje moet kunnen
vangen aan de vaste hengel.
Met bovenstaande bezetting kg/ha zitten we onder de bezetting van ‘De Kloot’ in Oldezaal. Ook die
vijver is aangewezen als hengelsportvijver.
Lees ook onderstaande voor meer achtergrondinformatie over Sportvisserij Op de Kaart;
https://www.sportvisserijnederland.nl/actueel/nieuws/19960/sportvisserij-op-de-kaart.html
Beheer
Naast het gefaseerd uitzetten van kleine karpers zijn er nog een aantal beheermaatregelen die
toegepast dienen te worden.
Bijvoeren in het zomerseizoen.
Om een hoog visbestand in stand te houden dient er te worden bijgevoerd in het zomerseizoen. Het
bijvoeren heeft als doel om de vis in een goede conditie te houden omdat de natuurlijke draagkracht
van het water wordt overschreden. Er wordt uitgegaan van 2.5 kg / ha/ dag in het zomerseizoen. Dit
wordt langzaam opgebouwd op het moment dat de watertemperatuur 10-12 graden is met 0.5 kg /
ha /dag. In het najaar wordt op deze zelfde wijze ook weer langzaam afgebouwd. Voor het bijvoeren
geld dat dit 5 dagen per week dient te gebeuren., afhankelijk van de conditie van de vis. Bij het
bijvoeren wordt er gevoerd met vismeelvrije weerstand verhogende pellets van AlltechCoppens. Het
bijvoeren wordt gedaan door vrijwilligers van de plaatselijke hengelsportvereniging in
samenwerking met Sportvisserij Oost-Nederland.
Extra voeren wordt gedaan om de draagkracht van het water te verhogen. Zeker in wateren met een
zandbodem is dit noodzakelijk omdat een zandbodem niet heel veel voedsel produceert. Bijvoeren
heeft een effect op de visstand, daarvoor wordt het ook gedaan. Bijvoeren heeft slechts heel beperkt
effect op de waterkwaliteit. Doelstelling is dat het voer wordt opgenomen in de vis (groei) en niet
dat het onverteerd wordt uitgescheiden. Wat wordt uitgescheiden komt natuurlijk in de
waterkolom/waterbodem, hier groeien planten, algen en macrofauna op wat ook weer voedsel is
voor vis.
Aanvullende regelgeving hoog bezette visvijver.
De bedoeling is dat de vijver een aantrekkelijk visbestand bevat en hiermee dus ook een impuls geeft
aan het aantal vissers. Om ervoor te zorgen dat alles in goede banen wordt geleid zijn extra regels
nodig. De aanvullende regels zijn als volgt;
- Er mag enkel weerhaakloos gevist worden.
- Er mag niet gevist worden met gevlochten lijn.
- Het gebruik van een leefnet is niet toegestaan buiten wedstrijden om.
https://www.sportvisserijnederland.nl/actueel/nieuws/19960/sportvisserij-op-de-kaart.html
Monitoren visstand
Na elke uitzet wordt de waterkwaliteit en de vis gecontroleerd. Dit gebeurd door het bedrijf Carp Care.
Er worden watermonsters genomen en de aanwezige vissen worden onderzocht op parasieten en
algehele conditie. Afhankelijk van de uitkomsten kan het nodig zijn om extra maatregelen te treffen
zoals meer of minder bijvoeren.
Vissenbossen
In geval van aanleg van vissenbossen dient er eens in de x aantal jaren hout bijgevuld te worden. Hout
zal namelijk langzaam vergaan onder water waardoor aanvullen noodzakelijk is.
Zuurstofwaardes monitoren
Gedurende het jaar worden de zuurstofwaardes op minstens 2 plaatsen in de vijver gemeten (oever
en midden).
Verantwoordelijkheden
Als de vijver de functie hengelsport krijgt is de hengelsport verantwoordelijk voor het beheer en
onderhoud van de vijver. In geval van calamiteit, denk aan dode vis of dreigende vissterfte, is de
hengelsport aan zet om dit op te lossen.
Gelukkig zijn er sinds de droogte en daarmee samenhangende vissterfte goede onderlinge afspraken
gemaakt met het Waterschap.
Wel hopen we een beroep te kunnen doen op het Waterschap in geval van vissterfte omdat zij meer
expertise hebben over de afvoer en vernietiging van kadavers. Tot nu toe gaat deze samenwerking
vlekkeloos, de verwachting is dat dat in dit geval ook zo zal zijn.
Het Waterschap en de gemeente mogen verwachten van de hengelsport dat de eerder genoemde
beheermaatregelen ten laste komen van de hengelsport.
Wij zijn de laatste gebruikersgroep van een water die zit te wachten op vissterfte. Wij zullen er dan
ook alles aan doen om dit te voorkomen. Het monitoren van de gezondheid van de vis en de
waterkwaliteit door Carp Care is hier een goed voorbeeld van. Bij problemen kunnen we dit vroegtijdig
constateren en hierop anticiperen.
Communicatie
Het is vooral van lokaal belang dat er een interessant viswater komt. Wij zullen dus in ieder geval de
betrokken hengelsportverenigingen uit de regio informeren. Voor de gemeente Twenterand zijn dit
Ons Genoegen Vroomshoop en ’t Meuntje Westerhaar. Deze laatste zullen ook een rol spelen bij het
beheer van de vijver zoals het bijvoeren.
Om de aanvullende regelgeving duidelijk te maken naar onze achterban toe zal dit ter plaatse middels
bebording duidelijk gemaakt worden. Gezien de grens met Duitsland zal dit bord in meerdere talen
worden uitgevoerd te weten Nederlands, Engels en Duits.
Verwijderen van (te) grote karpers.
Als karpers boven het gewicht van de 5kg uitkomen, wordt het voor de doorsnee visser al vrij lastig om
deze nog te vangen. Afhankelijk van hoe het bestand zich ontwikkeld dienen deze te grote vissen
afgevangen en overgezet te worden mits hiervoor een bestemming is.
Datum 40-60m 1,5m Doorzicht 30cm NVO Ja Nee
0%
Locatie X 60%
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
200 600 4000 5100 1600 600 2200 2200 1800 300
100x19 300x20 100x23
5 5 55 5
3600 1600
4x19 8x20 8x21
45 42 45 43 23 14
1 5 11 11 5 1
Monitoring Stichting Visserijkundig Onderzoek Oost-Nederland
19-10-2019 Breedte
Soort/CM
Boot + 5 KWDraagbare elektro Luchttemperatuur 12ºC.
Watertemperatuur 8ºC.
Naam Water
Zegen
Lengte bemonsterd
Vismethode
% Oeverplanten
% Waterplanten
Alver
Roofblei
Paling (in cm!)
Zonnebaars
3d stekelbaars
10d stekelbaars
Pos
Kl. Modderkruiper
Gr. Modderkruiper
Bermpje
Marmergrondel
Kesslersgrondel
Zwartbekgrondel
Bittervoorn
Snoek (in cm!)
Blankvoorn
Blankvoorn (in cm)
Heel veel kleine zonnebaarsjes 3cm<
Ruisvoorn
karper (in cm!)
Riviergrondel
Vetje
Kolblei
Kolblei (in cm)
Zeelt
Winde
oeverzones / hele breedte
Ja / Nee
m
Diepte
Garstelanden Westerhaar
Coördinaten
Keernet
15-6-2020 16:00 x mg/L 8,5 mg/L x° 25° Zonnig, dag ervoor zeer zware regenval
16-6-2020 07:00 x mg/L 6,7 mg/L x° 22° Bewolkt
25-6-2020 16:30 8,6 mg/L 9,3 mg/L 26° 27° Zonnige hete dag (30+)
26-6-2020 06:30 6,4 mg/L 7,0 mg/L 24° 24°
16-7-2020 19:00 10,0 mg/L 10,5 mg/L 20,3° 21,3° +/- Uur na stevige regenval
3-8-2020 19:00 7,8 mg/L 8,3 mg/L 21,8° 22,1° Paar uur na stevige regenval
4-8-2020 07:00 6,5 mg/L 7,0 mg/L 18,8° 18,4° Koele zomerochtend
10-8-2020 19:00 11,2 mg/L 10,4mg/L 27,8° 30,3° Einde dag midden in (super) hittegolf Licht verlaagde waterstand
11-8-2020 07:00 6,2mg/L 6,5mg/L 24,8° 24,9° Net na zonsopkomst, start hete dag (30+) Licht verlaagde waterstand
13-8-2020 16:00 9,5mg/L 9,8mg/L 27,8° 31° Einde dag midden in (super) hittegolf
17-8-2020 16:00 9,1mg/L 9,2mg/L 25° 25,3° Voor een voorspelde zware bui
17-8-2020 22:00 8,5mg/L 8,6mg/L 24° 24,2° Klein uur na een zware bui Overstort duidelijk hoorbaar
18-8-2020 07:00 6,8mg/L 7,5mg/L 21,2° 20,8° Ochtend na een zware bui en overstort
10-9-2020 19:00 9,9mg/L 9,7mg/L 18,5° 19,5°
11-9-2020 07:00 9,1mg/L 9,3mg/L 16,2° 16°
19-10-2020 16:00 9,3mg/L 9,5mg/L 11,5° 12,7°
3-11-2020 16:00 10,2mg/L 10,5mg/L 13° 13,1° Waterstand weer op peil
4-11-2020 07:30 10,1mg/L 10,8mg/L 9,7° 9,5° Frisse ochtend (4°)
17-11-2020 09:15 8,6mg/L 8,9mg/L 9,7° 9,7°
20-1-2021 15:45 11,2mg/L 11,2mg/L 6,5° 6,9° Dag na veel regen Waterstand zeer hoog
Bevestigde overstorten door de
gemeente Twenterand
14-06-2020 rond 17:00
03-08-2020 rond 15:00
= meetpunt
Datum
Watertemperatuur
bodem
Watertemperatuur
Oppervlakte
Omstandigheden Bijzonderheden
Zuurstofwaarde
bodem
Zuurstofwaarde
Oppervlakte
Tijdstip
16-08-2020 rond 22:42
17-08-2020 rond 20:32
04-09-2020
27-09-2020
07-10-2020
28-08-2020 rond 19:30
Retentievijver Garstelanden Westerhaar.pdf
1. vangsten Westerhaar
Zuurstofwaardes Retentievijver Westerhaar 2020
24 juli 2024 | 1.86 MB | Hoort bij dossier Aanvraag ontwerp-omgevingsvergunning voor het inbrengen van stoffen in het oppervlaktewater ten behoeve van het creëren van een aantrekkelijk visvijver op het industrieterrein Garstelanden te Westerhaar.