Postadres:
Postbus 2
7740 AA Coevorden
Telefoon 14 0524
Fax 0524-598555
info@coevorden.nl
www.coevorden.nl
Bezoekadres:
Kasteel 1
7741GC Coevorden
Ministerie van Economische Zaken en
Klimaat
Programma DG Groningen en Ondergrond
Directie Transitie Diepe ondergrond
t.a.v. dir. K. Hansma
Postbus 20401
2500 EK Den Haag
Uw bericht 31 januari 2023
Afdeling/Team Omgevingsontwikkeling
Behandeld door
Kenmerk 18824-2023:264056
Bijlage(n) Motie 21 maart 2023
Coevorden 28 maart 2023 Verzenddatum:
Onderwerp Bestuurlijke reflectie gemeente Coevorden op gebiedsproces
Schoonebeek
Geachte ,
Op 31 januari vroeg u ons per brief om een bestuurlijke reflectie te geven op het gebiedsproces in het
algemeen en het ontzorgingsspoor in het bijzonder. Nu de plannen van NAM concreter zijn geworden,
achten we het een goed moment onze eerste reflectie met u te delen. Deze reflectie hebben we opgesteld
na het peilen van het gevoel van de raad in de commissie van 7 maart en na het bespreken van een
motie vreemd aan de orde van de dag van 21 maart jl. De motie is raadsbreed ingediend en
aangenomen. De motie hebben we ter kennisgeving, als bijlage bijgevoegd.
Samen met de gemeente Coevorden, provincie Drenthe en Waterschap Vechtstromen hebben we er bij
uw ministerie en bij NAM op aan gedrongen om, vóór de start van de officiële vergunningsprocedures,
belanghebbenden en omwonenden goed te betrekken bij het proces. Onder regie van uw ministerie is
daarop een gebiedsproces gestart met bewoners, andere belanghebbenden en decentrale overheden. In
dit proces wordt gewerkt met drie sporen: het ontzorgingsspoor, het vergunningsspoor en het
bijdragenspoor. Als onderdeel van het gebiedsproces lieten uw ministerie en de NAM verschillende
onderzoeken uitvoeren.
Gebiedsproces
We voelen als college de zorg voor onze omgeving en inwoners en onze politieke verantwoordelijkheid.
Daarom dringen wij al vanaf het bekend worden van de plannen aan op een zorgvuldig proces, met
aandacht voor betrokkenen en het milieu en dat de toekomstige verwerking van het afvalwater veilig en
verantwoord dient te gebeuren. Ook al hebben we in het vergunningsproces meest een adviesrol en
berust het bevoegd gezag voor de belangrijkste vergunningen bij Staatssecretaris Vijlbrief.
We realiseren ons dat het werken met een gebiedsproces bij mijnbouwontwikkelingen een nieuwe
ontwikkeling is. Pionierend de juiste weg proberen te vinden. Het gebiedsproces is gestart voordat de
plannen van NAM vaste vorm hadden. We hebben gemerkt dat die plannen gaandeweg zijn bijgesteld,
mede onder de invloed van dit gebiedsproces.
Het werken met een gebiedsproces vinden we een goede ontwikkeling. De drie pijlers van dit proces
vinden we een goede hoofdopzet. Wel constateren we dat het gebiedsproces niet automatisch leidt of
heeft geleid tot bekendheid, het wegnemen van zorgen en het creëren van draagvlak onder alle
betrokkenen. Dit signaal is heel duidelijk afgegeven door verschillende inwoners tijdens de
commissievergaderingen van de gemeenteraden Emmen en Coevorden. De gemeenteraden hebben hier
ook hun zorgen over uitgesproken. Zorgen die we in deze voorlopige reflectie daarom graag met u delen,
omdat deze in het verdere proces (nog) meer aandacht vereisen.
Ontzorgingsspoor
Het doel van het ontzorgingsspoor is om informatie te delen, vragen en zorgen van inwoners en
belanghebbenden te vernemen en daarover afspraken te maken. Aan de “ontzorgingstafel” spreekt de
NAM met inwoners en belanghebbenden uit Schoonebeek en omgeving, onder leiding van een
onafhankelijk voorzitter. De ontzorgingstafel is geen instrument om de oliewinning op zichzelf ter
discussie te stellen. Op basis van de uitwisseling aan de ontzorgingstafel zijn afspraken gemaakt over
monitoring in aanvulling op wettelijke verplichtingen, 0-metingen, meldingen, enzovoort. Deze afspraken
en maatregelen worden vastgelegd in een Afsprakenkader, dat wordt ondertekend door de NAM, EZK en
de voorzitter. Gehoord de discussie in de raad en geluiden uit de ontzorgtafel willen wij ons bezinnen op
de wijze waarop het afsprakenkader wordt bekrachtigd. Het gebiedsproces is bijna een jaar gaande en wij
steunen de opzet van het ontzorgingsspoor. Het ontzorgingsspoor dient een continu proces te zijn en
eindigt niet met het opleveren van het afsprakenkader. Bovendien constateren we dat de acties in dit
proces verbreding behoeven.
Informatieavond 8 februari
De informatieavond van 8 februari in Schoonebeek kende een veel grotere toeloop dan bij de vorige
bijeenkomsten van het ontzorgingsspoor. Op die avond bleken bij veel bezoekers vragen te leven over de
oliewinning, de opties voor verwerking van productiewater, milieutechnische en geotechnische aspecten.
Door de toeloop was er onvoldoende gelegenheid op alle vragen in te gaan. Ruimte voor discussie was er
onvoldoende. NAM heeft daarna in kleinere vervolgsessies antwoord gegeven op de vragen van veel
inwoners. We zien de bijeenkomst van 8 februari als een belangrijke ontwikkeling in het
ontzorgingsspoor.
Verbreding
Naar onze mening is een bezinning en verbreding nodig in het ontzorgingsspoor. We constateren dat de
ontzorgingstafel veelal bestaat uit een relatief kleine groep inwoners en stakeholders (15 á 20 mensen).
Het proces van informatie-uitwisseling en het maken van het afspraken aan de ontzorgingstafel is
ondanks de communicatieacties aan een aantal inwoners voorbij gegaan. De vervolgacties van NAM na 8
februari zijn een goede stap. Wij vragen u om meer te investeren in de bekendheid van de
ontzorgingstafel en het vast te stellen afsprakenkader. Bovendien vragen wij u ook, breder dan alleen via
de ontzorgingstafel, het afsprakenkader onder de inwoners van Schoonebeek en de Coevorder
buurtschappen te bespreken, om zodoende het draagvlak hiervoor beter te toetsen. Een goed
afsprakenkader leidt overigens niet automatisch tot draagvlak, zo is gebleken. Bij een deel van de
inwoners heerst wantrouwen, mede door de ervaringen in Groningen.
Enquête Dorpsbelang Schoonebeek
Dorpsbelang Schoonebeek gaat een enquête houden om de mening van de inwoners van Schoonebeek te
peilen. Hiermee ontwikkelt zich een proces vanuit de lokale samenleving om te onderzoeken hoe de
inwoners aankijken tegen de plannen van de NAM. De uitkomsten kunnen mogelijk aanleiding zijn tot een
aanvullend oordeel van ons college. Ook kunnen deze uitkomsten input zijn voor uw verdere acties in het
gebiedsproces. Wij willen u in dit stadium wijzen op deze ontwikkelingen en vragen om hier in het proces
rekening mee te houden. Deze ontwikkeling vormt voor ons ook een belangrijke reden om in deze brief te
spreken over een voorlopige reflectie.
Borging van de afspraken
Wij hechten er aan dat inwoners en belanghebbenden blijvend goed betrokken worden en dat hun
belangen goed behartigd worden, door een goede borging van de afspraken uit het afsprakenkader.
Een deel van de inwoners vreest dat instemming met het afsprakenkader betekent dat daarmee het
ontzorgingsspoor ten einde is. Wij vragen u dan ook om nog duidelijker te maken dat dit een continu
proces blijft. In het afsprakenkader is aangegeven dat er sprake is van een ‘levend document’, waarbij
dus nog plaats is voor aanvullende afspraken. Wij hechten er aan dat deze ruimte er is en blijft.
Wij vragen u de afspraken zo veel mogelijk onderdeel te maken van de diverse vergunningen. Een groot
deel van de afspraken leent zich hier ook voor. Hiermee worden de afspraken onderdeel van het toezicht
door SodM, zijn de afspraken geborgd bij een eventuele verkoop van het Schoonebeker olieveld en is er
een rechtsgrond om op terug te vallen als nakoming van de afspraken onverhoopt te wensen overlaat.
Wij hechten veel waarde aan het borgen van het Afsprakenkader. Een middel hiervoor zou een stichting
of ander rechtsvorm kunnen zijn. We vinden het van belang dat de verantwoordelijkheid op naleving van
de afspraken niet bij inwoners ligt. Wij zijn uiteraard bereid om hierin onze rol te pakken.
Vergunningenspoor en onderzoeken
Het voorkeuralternatief van de NAM voor de verwerking van het productiewater is het injecteren van het
productiewater in lege gasvelden onder het olieveld Schoonebeek. Op 25 januari heeft de NAM dit
voorkeursalternatief gepresenteerd tijdens een informatieavond voor statenleden van de provincie
Drenthe, raadsleden van Emmen en Coevorden en AB-leden van waterschap Vechtstromen. Voor dat
voorkeursalternatief wil de NAM straks diverse vergunningen aanvragen.
In de loop van het gebiedsproces zijn twee belangrijke onderzoeken uitgevoerd die het
voorkeursalternatief onderbouwen. In het Onderzoek Oliewinning Schoonebeek wordt het trechterproces
naar het voorkeursalternatief van de NAM geschetst. Het onderzoek is uitgevoerd door RHDHV. Het
rapport laat zien hoe vanuit een veelheid van alternatieven (van stoppen met oliewinning tot maximale
zuivering van het productiewater) drie qua techniek en milieu mogelijk haalbare alternatieven
overbleven. Uit die drie heeft de NAM haar voorkeur bepaald.
Daarnaast liet EZK op verzoek van de Tweede Kamer een Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse
(MKBA) uitvoeren door CE Delft en TNO. Hierin zijn de kosten en baten van de oliewinning, inclusief de
alternatieven voor de waterverwerking, op een rij gezet. De invalshoek is landelijk, met een kleine
doorkijk naar de kosten en baten op regionaal niveau. In deze MKBA komt naar voren dat er (op landelijk
niveau) grote baten zijn. Ook is een belangrijke bevinding dat de CO2 footprint van de Schoonebeker olie
kleiner is dan die van geïmporteerde olie. Maar dan moet wel gebruik worden gemaakt van zogenaamde
E-boilers, die draaien op groene stroom. Wij vragen u aan te geven hoe de benutting van E-boilers op
groene energie wordt geborgd.
Op verzoek van de provincie Drenthe, gemeenten Emmen en Coevorden en waterschap Vechtstromen
heeft TNO (samen met KWR) het rapport Onderzoek Oliewinning Schoonebeek van RHDHV bekeken, met
de vraag of de juiste conclusies uit de beschikbare informatie getrokken worden
Op basis van deze review is onze slotsom dat RHDHV de juiste set van mogelijke verwerkingsopties voor
het productiewater in het vizier heeft en dat RHDHV haar conclusies goed onderbouwt, al zijn daar
kanttekeningen bij. Van de drie oplossingen die RHDHV nader heeft onderzocht, menen de reviewers “de
optimistische toon over de haalbaarheid van de waterkwaliteit en hoge verwachtingen voor
waterzuiveringstechnologiën en vermarkten van residuen is niet realistisch”. Deze zuiveringstechnieken
zijn nog niet beschikbaar op industriële schaal. TNO en KWR zijn aanzienlijk behoedzamer over het tempo
en de doorontwikkeling van de zuivering op de benodigde schaal. Verder vindt TNO enkele leemten in de
informatie over injectie in het rapport Onderzoek Oliewinning Schoonebeek. Deze leemten dienen
ingevuld te worden in de nu volgende detailonderzoeken voor de vergunningaanvragen. In de
vergunningsprocedures kunnen de wettelijk adviseurs, zoals SodM er dan aan toetsen.
Wij vinden de afweging van alternatieven en de trechtering naar het uiteindelijke voornemen van de
NAM, navolgbaar en logisch. Een belangrijk uitgangspunt was en is dat de injectie veilig en verantwoord
voor mens, milieu en ondergrond moet zijn.
Onderdeel van de vergunningprocedures is de beoordeling van de vergunningsaanvragen door de
technisch adviseurs, onder andere Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Dan blijkt pas definitief of het
inderdaad veilig en verantwoord is om productiewater in de ondergrond van Schoonebeek te injecteren.
Wij zullen dit kritisch blijven volgen. Een belangrijk aspect voor de veiligheid is het gebruik van nieuwe
materialen in de leidingen voor productiewater en injectieputten. Dit heeft de NAM inmiddels toegezegd.
Dit is een belangrijk verschil met de operatie in Twente. Ook de afspraken over extra monitoring en
controles uit het Afsprakenkader geven vertrouwen dat de veiligheid goed geborgd kan worden.
Wij dringen er op aan, dat de bevindingen van TNO en KWR worden verwerkt in de vergunningaanvragen
door NAM en door u worden betrokken in de beoordeling en vergunningverlening en dat niet eerder een
beslissing wordt genomen voordat de gegevens beschikbaar zijn.
In de vergunningprocedures heeft de gemeente Coevorden adviesrecht. We willen graag beschikken over
de adviezen van SodM en andere technisch adviseurs, alvorens ons advies uit te brengen.
Bijdragenspoor
Vanaf het begin van het gebiedsproces hebben wij uitgesproken dat de regio meerwaarde moet
ondervinden van de oliewinning. De NAM en EZK onderschrijven dit. Dit sluit ook aan bij de
Contourennota voor de voorgenomen herziening van de Mijnbouwwet. Uit de MKBA blijkt dat de baten
van de oliewinning vooral bij de rijksoverheid landen. We vinden het terecht dat het gebiedsproces de
pijler bijdragen kent. Wij vinden de huidige verdeling van de opbrengsten van de oliewinning
onevenwichtig.
Proces bijdragenspoor
Wij hebben de start van het bijdragenspoor getemporiseerd. De reden hiervoor is, dat wij voorop vinden
staan, dat de oliewinning en verwerking veilig en vertrouwd plaats vindt voor mens en milieu en diepe
ondergrond. Pas daarna kan er gesproken worden over bijdragen.
Nu achten we het moment aangebroken om dit bijdragespoor voortvarend te ontwikkelen.
De regionale overheden, provincie Drenthe, gemeente Emmen en gemeente Coevorden, nemen de regie
op zich. Een verkenner onderzoekt momenteel wat het beste proces is om het bijdragenspoor te
doorlopen. We gaan uit van substantiële bijdragen van NAM en de rijksoverheid.
Hoewel er geen samenhang is tussen de vergunningverlening en de uitkomst van het bijdragenspoor,
verwachten wij dat de bijdrage voor de regio duidelijk is voordat de vergunningaanvragen zijn
afgewikkeld.
Hoe verder
U vroeg om een reflectie te geven op het gebiedsproces. Met deze antwoordbrief ontvangt u van ons een
eerste voorlopige reflectie, waarbij wij u verzoeken om in het vervolgproces meer te investeren in de
genoemde aandachtspunten en zorgen in met name het ontzorgingsspoor. Naar onze mening is deze
verbreding in en verbetering van dit proces noodzakelijk. Dit vraagt om een meer passende balans en
afstemming tussen het tempo van het huidige proces en de tempo van de Schoonebeker samenleving.
Zoals gezegd kan de uitkomst van de enquête voor ons aanleiding zijn voor een aanvullend oordeel op
deze voorlopige reflectie.
Hoogachtend,
het college van burgemeester en
wethouders van Coevorden,
De secretaris de burgemeester
B.M. de Vries
R. Bergsma
26 juni 2024 | 87.3 KB | Hoort bij dossier Woo-verzoek, Stop Afvalwater Schoonebeek 23 april 2023