Gezamenlijke annotatie voor bestuurlijk overleg
met NAM, vrijdag 18 maart 2022
Van , , , en
1. Inleiding
Dit gesprek is gepland om concrete voorstellen van NAM te bespreken voor een
gebiedsplan/ gebiedsproces en de rol van de bestuurders.
En NAM wil de bestuurders informeren welke varianten NAM wil meenemen in hun
onderzoek.
De bestuurders hebben in het overleg op 11 februari aangedrongen op een expliciete focus
op Drenthe. Dat is dus iets anders dan de heroverweging voor Twente. Voor Drenthe zou
het brede palet van denkbare uitkomsten moeten worden meegenomen, van helemaal
stoppen tot injectie in gasvelden of het olieveld, tot maximale zuivering. En daar moet een
breder toetsingskader dan uitsluitend de CE-methodiek voor worden gebruikt.
De bestuurders hebben ( opnieuw ) gevraagd bewoners goed te betrekken bij de
ontwikkelingen. De bestuurders hebben een zorgvuldig en transparant proces gevraagd. Als
dat knelt met de tijdsdruk vanuit de rijksoverheid, willen de lokale bestuurders in Den Haag
de ruimte bepleiten voor een zorgvuldig proces.
Van NAM hebben we nu inderdaad een presentatie ontvangen over de voorgenomen/ in
uitvoering zijnde onderzoeken.
Ook heeft NAM een voorstel toegezonden voor een bestuurlijke begeleidingscommissie.
2. Tussentijdse ontwikkelingen
Motie Vechtstromen
In het AB van Vechtstromen is op 16 feb. een motie aangenomen. In de motie
“Afvalwaterlozing NAM” wordt het dagelijks bestuur verzocht om in krachtige
bewoordingen bij de Staatssecretaris van Mijnbouw aan te dringen om bij de herevaluatie
‘Waterinjectie Twente’, als alternatief voor de huidige waterinjectie, zuivering van
productiewater in Drenthe plaats te laten vinden met de best beschikbare
zuiveringstechnieken tot een zodanige kwaliteit dat het veilig hergebruikt dan wel geloosd
kan worden.
Verder wordt het dagelijks bestuur gevraagd om daarvoor al haar ter beschikking staande
middelen in te zetten en ter ondersteuning hiervan haar bestuurlijke partners op de hoogte
te stellen en hierbij te betrekken. Ook wordt verzocht om aan de Staatssecretaris van
Mijnbouw en in gesprekken met de regionale overheden, de expertise van waterschap
Vechtstromen aan te bieden op het gebied van afvalwaterzuivering, waaronder het BODAC
filter.
Motie gemeenteraad Emmen
Op 3 maart is raadsbreed een motie ingediend die als steunbetuiging dient voor de
opstelling van het college. In de motie wordt gevraagd: proactief in contact te treden met
andere overheden; proactief te zorgen dat inwoners goed geïnformeerd worden en
transparantie wordt geborgd; de raad blijvend actief te informeren; bij NAM en EZK
maximaal aandringen op onderzoeken van zuiveringsvarianten en terugdringen niet
herbruikbare afvalstroom en NAM te verzoeken het procesplan te laten voorzien van
externe onafhankelijke onderzoeken.
Ambtelijk overleg waterinjectie
In een kort ambtelijk overleg op 7 maart liet NAM weten op 1 juli de onderzoeken naar de
herevaluatie aan te bieden aan de rijksoverheid, conform opdracht. En op die datum wil
NAM ook de onderzoeken naar alternatieven in Drenthe gereed hebben.
Bezoek Vijlbrief aan Stelpstra
15 maart heeft staatssecretaris Vijlbrief een bezoek gebracht aan gedeputeerde Stelpstra.
Het rijk heeft meteen hierna berichten naar buiten gebracht. RTV-Drenthe bericht hierover:
“De NAM moet snel stoppen met het ondergronds lozen van afvalwater in Twente, dat
vrijkomt bij de oliewinning in Schoonebeek in Drenthe. Dat heeft staatssecretaris Hans
Vijlbrief van Mijnbouw vandaag in een gesprek met regionale bestuurders gezegd.
Vijlbrief wil dat er een lokale, maar vooral ook schonere oplossing voor het water komt.
De NAM gebruikt bij de oliewinning in Schoonebeek stoom om de olie minder stroperig te
maken en te zorgen dat die makkelijker kan worden opgepompt. Daardoor blijft uiteindelijk
met chemicaliën verontreinigd water over, dat via kilometers lange pijpleidingen naar
Twente wordt getransporteerd om daar in lege gasvelden te worden opgeslagen.
De inwoners van Twente maken zich al jaren zorgen over de gevolgen hiervan voor hun
veiligheid en gezondheid. Zij willen een einde aan de lozingen, en weten zich gesteund door
een meerderheid in de Tweede Kamer. Maar Vijlbrief kan deze werkwijze van de NAM niet
verbieden omdat het bedrijf een vergunning heeft.
'Ook voor opslag in Drenthe moet draagvlak zijn'
De NAM kondigde eerder dit jaar aan dat het afvalwater op termijn verwerkt en opgeslagen
gaat worden in het gebied in Drenthe waar ook de oliewinning plaatsvindt. Die regio
profiteert immers ook van de economische bedrijvigheid en werkgelegenheid. Maar ook
daar moet wel voldoende draagvlak zijn, vindt Vijlbrief.
"In het verplaatsen van de waterinjecties naar Drenthe zit wel enige logica, omdat het
afvalwater voortkomt uit de oliewinning die daar plaatsvindt", aldus de staatssecretaris.
"Maar ik snap helemaal dat de plannen van de NAM voor de inwoners van Drenthe als een
onaangename verrassing kwamen."
Afspraken over zuivering afvalwater
De staatssecretaris sprak dinsdag in Assen over de kwestie met de Drentse gedeputeerde
Tjisse Stelpstra. Hij benadrukt het belang van een snelle oplossing voor Twente, maar vindt
dat het probleem niet slechts mag worden verplaatst. Daarom moeten er ook afspraken
komen met de NAM over bijvoorbeeld zuivering van het afvalwater voordat het de grond
ingaat.”
3. Over de stukken van NAM
a. De “beeldvormende presentatie”
Deze presentatie geeft op hoofdlijnen weer welke varianten NAM onderzoekt, c.q. wil
onderzoeken ( deels is de inhoud ook terug te vinden in de heroverweging Twente).
Het is goed dat NAM kort de gelegenheid krijgt deze varianten te schetsen en de
consequenties op hoofdlijnen die nu bekend zijn.
Of recht gedaan wordt aan de motie in de raad van Emmen is nu nog niet te zeggen.
In hoeverre antwoord wordt gegeven op vragen uit de omgeving/bevolking is niet
bekend. De inwoners zijn nog niet betrokken.
Het lijkt of NAM ook voor Drenthe de CE-methodiek wil toepassen. Mogelijk aangevuld
met criteria t.b.v. de maatschappelijke kosten baten analyse.
De CE-methodiek is een hele mooie methode om de milieuaspecten van technische
alternatieven over de levenscyclus met elkaar te vergelijken. Maar maatschappelijke
aspecten zitten er niet in. Daarnaast komt het over als een “black box”. Dit leent zich
slecht om als instrument te dienen voor communicatie met de omgeving.
Hoe de NAM-onderzoeken voor Drenthe zich verhouden tot de maatschappelijke kosten
baten analyse (MKBA) van de oliewinning in Schoonebeek is onbekend. Ook weten we
niet wat de stand van zaken met betrekking tot de MKBA is.
Inzet bestuurders: voor- en nadelen van de alternatieven op een rij, in begrijpelijke taal
en tabellen. Met naast milieuaspecten ook maatschappelijke aspecten. Inclusief de
voordelen voor de omgeving.
b. De Initiatienotitie Begeleidingscommissie
Laten we dit maar kwalificeren als een “merkwaardig document”, het lijkt of we elkaars
taal niet verstaan en een verschillende betekenis toekennen aan het overleg op 11
februari.
- NAM heeft eerder gesuggereerd een gebiedsproces naar analogie van Ternaard in te
richten. Daar is niets van terug te vinden. Nu wordt de term omgevingsdialoog gebruikt.
Maar daar is geen aanzet voor in dit stuk. De bestuurders hebben meerdere keren
aangedrongen op een zorgvuldig proces, waar ook recht gedaan wordt aan de rol van de
inwoners: Het werk maken van een goed omgevingsproces, wat vroegtijdig ingezet
wordt, waarbij stakeholders/inwoners betrokken worden bij de alternatievenafweging
en bij het vergroten van de meerwaarde van het project voor de omgeving (ons inziens
het liefst onder onafhankelijke begeleiding). Inhoudelijk heeft NAM daar niets van
uitgewerkt.
- In de presentatie van de NAM staat dat met de keuze voor Schoonebeek NAM de
lusten en de lasten op de zelfde plaats wil laten landen. Over welke lusten hebben we
het? Voor wie?
Het vergroten van de lusten voor de regio/leefomgeving moet juist onderdeel zijn van
het omgevingsproces. Waarbij de betrokken ook zelf kunnen aangeven wat hen betreft
de lusten zijn en waar verbetering gezocht wordt. Dus niet alleen wat de NAM denkt.
- Uitnodiging begeleidingscommissie aangenomen??
NAM presenteert alsof de begeleidingscommissie al een feit is: “de bestuurders… zijn
gevraagd zitting te nemen… hebben uitnodiging aangenomen”
Het bestuurlijk overleg op 11 februari wordt gepresenteerd als de
oprichtingsbijeenkomst van de begeleidingscommissie. Dat is niet onze beleving.
Op 11 februari hebben de bestuurders aangegeven zich nader te willen beraden op wat
hun rol zou moeten zijn. En op die dag hebben de bestuurders gevraagd aan NAM om
de inwoners goed bij het proces te betrekken.
- Proces en governance-onduidelijkheden
Het proces van NAM en de maatschappelijke kosten-baten analyse in opdracht van het
ministerie zijn met elkaar verknoopt op een onduidelijke manier. Andere vragen:
Bij wie berust het voorzitterschap? Wie bepaalt de agenda? En wat is de rol van NAM?
- Omgevingsdialoog. Dit is nog niet ingevuld door NAM. Maar we zijn beducht dat
NAM dit één-dimensionaal ziet als de eigen dialoog met de omgeving. Zo simpel is het
niet. Wat er leeft in de bevolking komt ook op het bordje van de politiek. Is er
bovendien sprake van een ‘dialoog’ als alle keuzes al gemaakt zijn en de
vergunningaanvraag er ligt?
Samenvattend
Het lijkt ons wenselijk dat éérst helderheid komt over het gebiedsproces! En hoe serieus
dat genomen wordt door de NAM.
Daaruit vloeit voort welke rol wenselijk is voor begeleidingsgroep, wat daarvan de
samenstelling moet zijn en hoe en door wie die georganiseerd wordt.
En het is goed denkbaar dat het ministerie van EZK ( de beleidsafdeling) deel uit maakt
van een begeleidingsgroep.
4. Over het bezoek van staatssecretaris Vijlbrief.
Het lijkt ons wenselijk dat gedeputeerde Stelpstra zelf een terugkoppeling geeft in het
bestuurlijke vooroverleg.
Uit de berichten in de pers lijkt het stoppen van de oliewinning geen optie en heeft de
staatssecretaris een voorkeur voor het continueren van de oliewinning waarbij schoner
productiewater overblijft dan nu het geval is.
Met deze rijks-stellingname en de hoge tijdsdruk die NAM heeft met de voorstellen in
Drenthe is er een groot risico dat onze bevolking voor voldongen feiten wordt geplaatst en
zich niet gehoord voelt en niet serieus genomen voelt.
Met het opvoeren van de druk vanuit Den Haag is het zaak dat de regionale bestuurders snel
schakelen.
5. Hoe nu verder alles overziend?
In het bestuurlijk vooroverleg checken wat er nu leeft bij de bestuurders
o Wat leeft er op dit moment in de pers/ samenleving?
o Relevante ontwikkelingen van de afgelopen weken
o Gemeenteraadsverkiezingen (houden we dezelfde bestuurders? Hebben de
verkiezingen effect op de bestuurlijke stellingnames?)
o Terugkoppeling van bezoek Vijlbrief aan Stelpstra.
o Staan we nog samen in deze materie (denkend aan rol/positie waterschap)
Hebben de bestuurders de zelfde wensen/ambities met deelname in dit proces?
Van twee kanten worden de regionale overheden nu onder druk gezet:
Door NAM met zijn snelle “technocratische proces” en door de rijksoverheid
met de tijdsdruk en publiek gemaakte voorkeursvariant.
Onze suggestie in de richting van NAM:
o Waardering voor beeldvormende presentatie van NAM
o Kennis nemen van “initiatienotitie begeleidingscommissie” van NAM
De beeldvorming van de NAM komt niet overeen met die van de
adviseurs van de overheden.
o NAM zou de volgende zaken anders moeten doen:
Maak serieus werk van een omgevingsproces. Eerst inrichten
omgevingsproces, dan voorstellen over inrichting begeleiding.
Na de uitspraken van Vijlbrief wordt de noodzaak voor een goed
omgevingsproces alleen maar groter!
Werk het lusten& lasten verhaal uit. M.n. de lusten (wat, voor wie,
kunnen de bewoners meepraten, is de meerwaarde van het project te
vergroten)
Beperk je niet tot de CE-methodiek bij de Drentse alternatieven
afweging, laat zien hoe je aspecten m.b.t. de kosten baten analyse
verwerkt, laat zien hoe je de in de regio gevoelde maatschappelijke
vragen beantwoordt en zorgen over effecten verwerkt.
Zorg voor een begrijpelijke presentatie van de alternatievenafweging
Beschrijf hoe het alternatieven onderzoek in Drenthe zich verhoudt tot
de maatschappelijke kosten baten analyse.
o Vraag aan NAM: wees zorgvuldig & transparant, daarna pas snel.
Als 1 juli onhaalbaar is, meldt het ons, dan nemen we het op met de
rijksoverheid.
Mogelijk is er meer tijd nodig voor onderlinge bestuurlijke afstemming in het
vooroverleg, dan moet NAM even wachten?
Suggestie Agenda overleg met NAM:
o Korte recapitulatie van het vorig overleg en de afspraken die toen gemaakt zijn.
o Delen van relevante tussentijdse informatie.
o NAM uitnodigen presentatie onderzoeksvarianten
o Bespreken “initiatienotitie begeleidingscommissie”
o Gebiedsproces/omgevingsdialoog en rol van de omwonenden/andere
belanghebbenden.
o Samenvatten van de conclusies en afspraken
o Afspraken over de communicatie
o Datum volgend overleg
Gelet op de naderende discussie over de “initiatienotitie Begeleidingscommissie” lijkt
het ons raadzaam dat een bestuurder, nog voor het overleg, een sein afgeeft aan de NAM
over het verschil van opvattingen.
Onze suggestie in de richting van de rijksoverheid:
a. Bespreek in het vooroverleg a.s. vrijdag (of in een separaat overleg) of het wenselijk
is publiekelijk stelling te nemen over de recente uitspraken van Vijlbrief.
De terugkoppeling door gedeputeerde Stelpstra is belangrijk voor het oordeel
daarover.
b. Maak ook in de richting van Vijlbrief duidelijk dat de overheden sterk hechten aan
een goed proces, samen met de Drentse samenleving.
c. Blijf vast houden dat alle alternatieven worden onderzocht door NAM én in de
maatschappelijke kosten baten analyse. Een selectie van alternatieven die past
binnen de voorkeuren van het rijk, kan tot in lengte van jaren voor publieke
discussie zorgen.
d. De lokale overheden zijn niet per definitie tegen of voor oliewinning, maar willen
eerst alle informatie op tafel hebben, voor ze een standpunt innemen.
e. Vraag Vijlbrief zo snel mogelijk helderheid te scheppen over de maatschappelijke
kosten/baten analyse van de oliewinning in Schoonebeek. Onduidelijkheden
daarover zijn zeer schadelijk voor de voortgang. Plat gezegd: het rijk zit zelf in het
“kritieke pad van de planning”.
f. Overweeg in het vooroverleg,( of in een separaat overleg) of het ministerie EZK een
rol zou moeten krijgen in het gebiedsproces en/of een begeleidingsgroep.
26 juni 2024 | 286.16 KB | Hoort bij dossier Woo-verzoek, Stop Afvalwater Schoonebeek 23 april 2023